Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü ve İLSAM iş birliği ile düzenlenen I. Uluslararası Türk-İslam Araştırmaları Sempozyumu “Türk-İslam Tarihinde Önderler” temasıyla 29-30 Nisan 2025 tarihlerinde gerçekleşti. Sempozyumun ilk günü Marmara Üniversitesi’nin ev sahipliğinde yüz yüze olarak, ikinci günü ise online olarak yapıldı.
Göztepe Yerleşkesi, Dr. İbrahim Üzümcü Konferans Salonu’nda düzenlenen açılış konuşmalarında Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Okan Yeşilot “Türk tarihinin liderler ve önderler tarihi yönüyle de ön plana çıktığını” vurgularken TESAM Başkanı Dr. İlyas Bozkurt “Türk Dünyasında liderliğin tarihsel ve kültürel önemine” dikkat çekti.
Prof. Dr. Okan Yeşilot’un başkanlığını yaptığı açılış oturumunda ilk olarak Prof. Dr. Ömer Kul, İsa Yusuf Alptekin’in Doğu Türkistan’ın kurtuluş mücadelesindeki yeri ve önemi üzerine bir tebliğ sundu. Alptekin’in, vatanının bağımsızlığı uğruna yürüttüğü fikri ve siyasi faaliyetleri ile bu faaliyetlerin günümüze yansımaları değerlendirildi. Ardından Prof. Dr. Bahattin Gencal, 19. yüzyılda Doğu Türkistan’da liderlik yapmış Kaşgar Emiri Atalık Gazi Muhammed Yakup Bey’in hayatı ile siyasi ve askerî mücadelelerini ele aldı. Prof. Dr. Ali Duman ise, İmam-ı Azam Ebu Hanife’yi bir Türk-İslam hukuk önderi olarak değerlendirdiği sunumunda, Ebu Hanife’nin Türk Milleti ve İslam dünyası açısından taşıdığı önemi tümevarım yöntemiyle ele alarak, onun mirasından hareketle günümüzde büyük hukukçuların nasıl yetiştirilebileceğine dair öneriler sundu. Oturumun son konuşmacısı Prof. Dr. Mustafa Tekin, İbn Haldun’un sosyolojik yaklaşımları çerçevesinde İslam dünyasının düşünsel krizlerini ele aldı. Tekin, İbn Haldun’un “Umran İlmi” kavramsallaştırması üzerinden, geçmişten günümüze süregelen düşünsel duraklamaların sebeplerine ve bu tespitlerin günümüz açısından nasıl bir açılım sunabileceğine dair değerlendirmelerde bulundu.
Sempozyumun ilk gününde, alanında yetkin 26 akademisyen, Türk-İslam tarihinin farklı dönemlerine damgasını vurmuş önderler üzerine hazırladıkları bildirileri katılımcılarla paylaştı. İkinci gün ise çevrim içi olarak devam eden oturumlarda, 79 akademisyen çeşitli coğrafyalardan ve akademik kurumlardan katkı sunarak, Türk-İslam dünyasındaki liderlik anlayışı, dini, siyasi, entelektüel ve toplumsal önderlik bağlamında farklı konuları ele aldılar.
İki gün süren sempozyuma Türkiye’nin yanı sıra Azerbaycan, Kırgızistan, Polonya, Türkmenistan ve İran’dan araştırmacılar katılım sağladı. Türk dünyasının farklı bölgelerinden bilim insanlarının bir araya geldiği bu akademik etkinlikte toplamda 105 bildiri sunuldu. Sempozyum, Türk-İslam tarihinin lider şahsiyetlerini tarihsel bağlamda yeniden anlamlandırmak ve bu birikimi günümüz toplumsal sorunlarına ışık tutacak şekilde değerlendirmek açısından önemli bir platform oluşturdu.